Solidnym filarem gitarowej rodziny jest Gretsch. Marka ta, obok takich firm, jak Martin, Rickenbacker, Gibson i Fender, w znaczący sposób zaważyła na ewolucji instrumentu, szczególnie w jej elektrycznym epizodzie. Friedrich Gretsch, 16-latek niemieckiego pochodzenia, wychowany w domu pełnym muzyki, zainaugurował w 1883 roku działalność firmy o zamerykanizowanej nazwie The Fred Gretsch Company. Początkowo był to nieduży sklep w nowojorskim Brooklynie, stopniowo skłaniający się w stronę produkcji instrumentów muzycznych. Niestety fundator zmarł w wieku zaledwie 39 lat, pozostawiając rozwijający się interes w rękach 15-letniego syna Freda (to właśnie jemu, a nie jego ojcu historycy nadali przydomek seniora). Mimo braku doświadczenia, energiczny i pełen pomysłów spadkobierca, w stosunkowo krótkim czasie wywindował firmę na szczyt muzycznego biznesu. Trzon produkcji stanowiły proste instrumenty perkusyjne wraz z naciągami, banja, gitary, ukulele i mandoliny.
W późniejszych latach asortyment ten wzbogacono jeszcze o akordeon, instrumenty dęte, a nawet gramofony. W roku 1926 Fred odkupił prawa do znanej marki talerzy perkusyjnych K. Zildijian. Jego uwagę zaprzątała też coraz bardziej gitara akustyczna arch-top. Roczna produkcja instrumentów Gretscha w trzeciej dekadzie wieku kształtowała się na poziomie 100,000 sztuk. Podwoje otworzyła filia zakładu w Chicago, a interesy europejskie nadzorowały biura w Niemczech i Francji. Stan posiadania kompanii wzbogacił się o kolejną znaną markę – Bacon Banjo Company. W roku 1942 Fred
Gretsch Sr. Przeszedł na zasłużoną emeryturę.
Rządy w firmie przejęli kolejno jego synowie William Walter i Fred Jr. Skutecznie wspomagali ich Charles „Duke” Kramer oraz gitarzysta Jimmie Webster (twórca „touch system”, techniki gry określanej dziś mianem „tapping”). Ofertę otwierały przedniej klasy gitary akustyczne arch-top Orchestra: No.25, No.35, No.50, No.65 itd. (kolejne liczby to ówczesne ceny gitary wskazujące jednocześnie na standard wykończenia). Odrębną rodzinę tworzyły instrumenty Synchromatic: arch-top – wyróżniające się m.in. „łezkowatymi” efami określanymi jako „cat’s eye” oraz flat-top – z trójkątątnymi (!) otworami Gretsch rezonansowymi. Początek lat 40 otworzył ważny, „elektryczny” rozdział w dziejach wytwórni. Gitary Synchromatic wyposażono w przetworniki firmy DeArmond dając początek nowym seriom: Electromatic Spanish, Electro i Corvette. Jednak prawdziwy boom na instrumenty elektryczne nadchodzi wraz z latami 50. Zgodnie z sugestiami wschodzącej gwiazdy Nashville – Cheta Atkinsa, powstają wtedy legendy arch-top, pierwsze sygnowane gitary Gretscha: Chet Atkins Hollow-Body, Chet Atkins Nashville, Chet Atkins Country Gentelmen i Chet Atkins Tennessean. Gitara 22-progowa cechowała wygodna szyjka z szeroką główką wyposażoną w montowane symetrycznie maszynki Grover wklejana w charakterystyczne pudło rezonansowe z gustownym wycięciem zwieńczonym łagodnie zaokrąglonym rogiem (w późniejszej ofercie pojawiają się również wykonania doublecutaway). Jednocewkowe przetworniki DeArmond zastąpione zostają niebawem przetwornikami humbucker własnej produkcji o nazwach Filter’tron, Super’tron i HiLo’tron autorstwa Ray’a Buttsa. Część modeli wyposażona jest w wibratory systemu Bigsby.
Zobacz produkty Gretsch na:
https://muzyczny.pl/2192_informacja_o_producencie_Gretsch.html
https://hurtowniamuzyczna.pl/offer/13/gitary.html
Na podstrunnicy wyróżniają się blokowe markery, z czasem przeniesione w postaci półkolistej na górną krawędź szyjki. Całość dopełniają duże akrylowe kołnierze ochronne oraz liczne elementy zdobnicze w stylu „Dzikiego Zachodu”. Po udanym debiucie grupy instrumentów Chet Atkins powstają kolejne modele: wspaniały ekskluzywny White Falcon, w białym wykończeniu, ze złotym osprzętem,
również w wersji Stereo, Country Club z szerokim (17”) pudlem rezonansowym, nieco skromniejsze gitary Clipper, Convertible i Streamliner, a także sygnatury kolejnych promotorów firmy – jednoprzetwornikowy Sal Salvador, 7-strunowy Van Eps oraz Monkees i Ronny Lee z pudłami double-cutaway. Styl gibsonowskiego ES-335 reprezentują również gitary Rally, Viking i 12-String. W „karcie kolorów” przeważają wykończenia naturalne, w tym słynny oranż, kolory pełne m.in. biały, żółty, czerwony, popularny Sunburst oraz barwy nawiązujące do mody motoryzacyjnej tamtych czasów – Cadillac Green (ciemna zieleń) i Jaguar Tan (bardzo ciemne złoto).
Gitary są bogato ożyłkowane, a modele ekskluzywne ozdobione są ekskluzywny White Falcon, w białym wykończeniu, ze złotym osprzętem, również w wersji Stereo, Country Club z szerokim (17”) pudlem rezonansowym, nieco skromniejsze gitary Clipper, Convertible i Streamliner, a także sygnatury kolejnych promotorów firmy – jednoprzetwornikowy Sal Salvador, 7-strunowy Van Eps oraz Monkees i Ronny Lee z pudłami double-cutaway. Styl gibsonowskiego ES-335 reprezentują również gitary Rally, Viking i 12-String.
W „karcie kolorów” przeważają wykończenia naturalne, w tym słynny oranż, kolory pełne m.in. biały, żółty, czerwony, popularny Sunburst oraz barwy nawiązujące do mody motoryzacyjnej tamtych czasów – Cadillac Green (ciemna zieleń) i Jaguar Tan (bardzo ciemne złoto). Gitary są bogato ożyłkowane, a modele ekskluzywne ozdobione są dodatkowo żyłką brokatową zwaną „sparkle gold”. W instrumentach Gretscha zastosowano wiele ciekawych rozwiązań m.in.:
• Z-TONE TEMPERED TREBLE – skorygowane rozmieszczenie progów na wyższych pozycjach podstrunnicy (wydłużenie pozycji pod strunami wiolinowymi) poprawiające precyzję strojenia
• „O” FRET – tzw. próg „O”, przejmujący od siodełka szyjki rolę podparcia strun, poprawiający precyzję strojenia przy bardziej wyrównanym brzmieniu poszczególnych strun
• MELITA – unikatowy mostek znacznie ułatwiający ustawienie menzury poszczególnych strun
• ROLLER SADDLES – rolkowe siodełka mostka w instrumentach zaopatrzonych w wibrator
• TUBULAR ARM – teleskopowe ramię wibratora, o regulowanej długości
• DOUBLE MUFFLER – podwójny tłumik, osobny dla strun wiolinowych i basowych
• FLOATING SOUND – mechanizm zwiększający sustain instrumentu poprzez przeniesienie drgań strun na umieszczony wewnątrz pudła rezonansowego kamerton A=440Hz
• PROJECT-O-SONIC – gitara ze stereofonicznym układem elektrycznym w komplecie z dwoma wzmacniaczami
• FOUR + ONE SELECTOR – układ 5 przełączników umożliwiających uzyskanie 9 różnych kombinacji brzmieniowych w systemie Stereo
• MASTER VOLUME – potencjometr regulujący sumaryczny poziom głośności na wyjściu
• STANDBY SWITCH – wyłącznik całego (!) układu elektrycznego gitary.
Pewne i bezpieczne mocowanie paska zapewniają solidne, wkręcane (!) w korpus uchwyty. Gitary Gretscha przebojem zdobyły rynek muzyki country, jazzu, stając się też niebawem znakiem rozpoznawczym rodzącego się rock and rolla. W rękach Eddiego Cochrana, Duane’a Eddy’ego, Bo Biddley’a, The Monkees, czy wreszcie George’a Harrisona wykreowały niezwykle nośną, żywą do dziś legendę.
Dorobek Gretscha, utożsamiany dziś przede wszystkim z pięknymi zelektryfikowanymi instrumentami hollow, to jednak także spora grupa gitar z korpusami litymi. Na początku lat 50. firma idąc śladem światowej mody pokusiła się o własne konstrukcje solid-body tworząc liczną rodzinę instrumentów Jet. Ofertę tą zainaugurował w 1953 roku model Duo Jet, stylistycznie i konstrukcyjnie zbliżony do zaledwie o rok starszego Gibsona Les Paul, z mahoniową szyjką oznaczoną dużymi, prostokątnymi markerami wklejoną w mahoniowy korpus z wypukłą klonową płytą wierzchnią w kolorem czarnym. Gitara posiadała dwa przetworniki jednocewkowe DeArmond, mostek typu Melita oraz charakterystyczny dla instrumentów Gretsch dodatkowy potencjometr Master Volume (ogólny „ściszacz” całego układu elektrycznego). Rok po tej premierze pojawił się bardziej widowiskowy Silver Jet z płytą wierzchnią pokrytą srebrnym brokatem (sparkle silver) zapożyczonym od popularnych w tym czasie bębnów oraz czerwony Jet Firebird. Następna edycja przyniosła westernowy Round-Up z wypaloną literą G, nabitym mosiężnymi ćwiekami skórzanym pasem pokrywającym boki korpusu i strunociągiem ozdobionym farmerską klamrą. W kolejnych latach przetworniki jednocewkowe zastąpiono własnymi humbuckerami Filter’tron (ich twórca Ray Butts nieznacznie tylko przegrał wyścig o patent na humbucker z konstruktorem firmy Gibson – Sethem Loverem). Gitary zaopatrzono też w wibrator Bigsby’ego, a na ich szyjkach zainstalowano próg „O”. Wielu znanych muzyków zainteresowało się tą ciekawą ofertą. Należeli do nich Hank Garland, Bo Didley, Cliff Gallup (gitarzysta Gene’a Vincenta), a nieco później także George Harrison i Jeff Beck. W roku 1955 skonstruowano ekskluzywną gitarę White Penguin utrzymaną w stylu Jet, jednak przejmującą wiele elementów wykończenia od eleganckiego modelu hollow White Falcon (m.in. biały kolor, szeroka główkę zwieńczoną wycięciem w kształcie litery V i strunociąg także z motywem V). Przedstawiono też nowoczesną serię gitar double-cutaway m.in. zmodernizowaną rodzinę Jet wspomaganą teraz przez opcję Gold Jet oraz skromniejsze jednoprzetwornikowe instrumenty Corvette i Twist.
Unikatową konstrukcją okazał się dwuszyjkowy model Bikini, umożliwiający rozdzielenie gryfów (gitarowego i basowego) i niezależne ich użytkowanie. Do historii przeszła również słynna gitara z prostokątnym korpusem wykonana na specjalne zmówienie Bo Diddley’a. Powstał także ciekawy bas hollow uzupełniający gitarową rodzinę Country Gentleman. W roku 1967 firmę Gretsch przejęła wpływowa korporacja D.H.Baldwin, skupiająca już wiele znanych marek muzycznych, m.in. angielskiego Burnsa. Powołano kolejną filię zakładu w Booneville (Arkansas), gdzie głównie montowano sprowadzane z Londynu elementy gitar Burns. W tym czasie wzbogacono modele Corvette o dwuprzetwornikowe wersje Gold Duke i Silver Duke (o brokatowy wykończeniu sparkle gold i sparkle silver) oraz oryginalny w kształcie Astro Jet m.in. z wibratorem pomysłu Burnsa. W tych wszystkich gitarach zastosowano prawdopodobnie pierwszy raz na szeroką skalę niesymetryczne główki z układem maszynek 4+2 (znane dziś głównie za sprawą instrumentów Ernie Ball/Music Man).
W latach 70 próbowano odejść od typowego stylu Gretsch oferując np. gitary z cienkim korpusem i ostro zakończonym rogiem z serii Axe (m.in. z wbudowanymi elektronicznymi efektami phaser i kompresor), popularne rodziny Beast i Broadkaster, futurystyczny TK oraz solidny Committee o konstrukcji monolitycznej, także w wersji basowej. Z kolei do tradycji nawiązał Country
Roc, będący uwspółcześnioną wersją gitary Round-Up. Pod koniec lat 70 produkcja gitar Gretsch zaczyna tracić dawne tempo. Baldwin ma kłopoty, oddział gitarowy zmienia kolejne siedziby w stanach Arkansas, Kansas, Ohio i Tennessee. Wreszcie w roku 1989 Duke Kramer i Fred Gretsch III (bratanek Freda Gretscha Jr.) przejmują mocno już sponiewieraną markę i nie mogąc znaleźć odpowiednich warunków w USA lokują produkcję gitar w zakładach Terada w Japonii, a następnie w Korei. Spektakularnym wejściem na rynek jest ciekawy instrument solidbody Traveling Wilburys promowany przez popularny wówczas kwintet o tej nazwie, a utrzymany w prostym stylu przypominającym nieco instrumenty Danelectro. Generalnie Gretsch postawił jednak na przypomnienie chlubnej radycji skupiając się głównie na wprowadzeniu do oferty kolejnych klasyków, m.in. Country Club, Nashville, czy White Falcon. Nowymi promotorami firmy stali się jej wieloletni, zagorzali zwolennicy – Brian Setzer sygnujący gitarę opartą na modelu Chet Atkins Hollow Body i Malcolm Young promującą własną wersję Jet Firebird.
Obserwując te poczynania należy mieć nadzieję, że gitarowy rozdział historii Gretscha nie zostanie jeszcze długo zamknięty, a instrumenty tej wielce zasłużonej marki zadziwią w najbliższym czasie oryginalnym stylem i nowatorskimi rozwiązaniami.
Gretsch kilkakrotnie zmieniał system numeracji swoich gitar. I tak, w latach 1949-1965 były:
Gretsch Duo Jet – rok 1953
Gretsch Silver Jet – rok 1955
Gretsch Jet Firebird – rok 1959
Gretsch Round-Up – rok 1956
Gretsch White Penuguin – rok 1959
Gretsch Bikini – rok 1961
Gretsch Astro Jet – rok 1965
Gretsch Committee Bass – rok 1978
Gretsch Committee – rok 1978
Gretsch Super Axe – rok 1978
to po prostu numery kolejnych instrumentów, począwszy od liczby 3,000 (na tyle oszacowano
wielkość produkcji firmy do roku 1949) np.:
• 3000 – rok 1949
• 12000 – 16000 – rok 1955
• 34000 – 39000 – rok 1960
• 78000 – 85000 – rok 1965.
W latach 1965-1975 wprowadzono numerację
trzy-, cztero-, pięcio- lub sześciocyfrową, w któ-
rej pierwsza oznaczała miesiąc produkcji, druga zaś ostatnią cyfrę roku produkcji np.
• 752 – lipiec 1965 rok
• 56123 – maj 1966 rok